Erkek Üreme Organları

 Erkek Üreme Organları

Erkek üreme organlarının büyük bir kısmı karın boşluğundadır.

Dış üreme organları:

·  Penis (Kamış): Erkeğin cinsel birleşmeye doğrudan katılan organıdır. İçinden idrar yolu geçer. Penis başında bulunan açıklık, idrarın ve meninin (spermleri içinde bulunduran sıvı) dışarı boşalmasını sağlar. İdrar yolunun çevresinde bulunan süngerimsi dokular cinsel uyarı ile kanla dolar ve sertleşmeyi sağlar. Penisin ucu sinir yönünden zengindir ve bu nedenle oldukça duyarlıdır.

·     Skrotum (Torbalar): Penis kökünün altında yer alan ve testisleri içinde barındıran torba şeklinde bir organdır. Torbaların vücut dışında bulunmalarının nedeni; erkek üreme hücrelerinin işlevlerini yerine getirebilmeleri için vücut ısısından daha düşük bir ortamda (34-35 ºC) yaşamaları gerekliliğidir.

İç üreme organları:

·         Testisler (Erbezleri): Bir çifttir ve skrotumun içinde bulunurlar.Testisin iki görevi vardır.

1)  Bir androjen olan “testosteron” hormonunu (erkeklik hormonu) salgılamak. Bu hormon, erkeklere özgü fiziksel özelliklerin gelişmesinde önemli rol oynar.

2)   Sperm üretmek.

Testisler seminifer tübüller ve epididimisden oluşur. İnce kıvrık yapılar olan seminifer tübüller, iç yüzeyinde Sertoli hücreleri adı verilen ve sperm hücresini besleyip gelişmesini sağlayan hücreler ile kaplıdır.

·         Epididim: Testis içindeki kanalcıklar, testisin hemen üzerine yerleşmiş olan epididim adlı yapıyla devam ederler. Epididim, sperm hücrelerinin olgunlaşmasının devam ettiği yerdir ve sperm hücrelerine depo görevi üstlenir.

·         Vas Deferens (Tohum kanalları): Spermleri, toplayıcı kanallardan meni kesesine taşıyan 30-35 cm uzunluğunda iki tane kanaldır. Her ikisi de karnın alt bölgesinden yukarı doğru ilerleyerek mesanenin arkasına geçer. Burada kalınlaşarak torba oluşturur ve meni kesesine açılır. Kanal daha sonra prostatın içinden geçerek idrar yolu ile birleşir. Cinsel uyarı ile kasılan kanallar, spermin ilerleyişini ve meni keselerine taşınmasını sağlar.

·         Meni kesecikleri:Mesanenin arka kısmında bulunan salgı bezi yapısında organlardır. Birbirine simetrik iki tanedir.Prostaglandin, fruktoz ve besleyici maddeler içeren, sarımsı, yapışkan ve alkalen bir sıvı salgılar. Prostaglandinler, spermin servikal mukusa girişini ve fertilizasyonu kolaylaştırır. Keselerden salgılanan sıvı, “meni sıvısı”nın %60-70’ini oluşturur. Meni kesecikleri spermleri muhafaza ederek, onların beslenmelerini, hareketliliğini ve canlılığını sağlar.

·           Prostat: Mesanenin altında bulunan kas ve bez dokularından oluşan bir salgı bezidir. Meni sıvısının %20-30’unu oluşturur. İçeriğinde bir çok besleyici maddenin yanı sıra enzimler de bulunur. Spermleri besleyen ve hareketlerini sağlayan süt görünümünde alkalen bir sıvı salgılar. Meni keseleriyle birleşip iki üst yanlardan prostata giren tohum kanalları, prostatın ortasından geçen üretra ile birleşir. Prostat, vajina asiditesini nötralize ederek spermlerin barınmasını sağlar, cinsel aktivite sırasında kasılarak idrar çıkışını engeller ve meni sıvısını üretraya doğru ilerleyişini kolaylaştırır.

·         Boşaltım kanalı: Penisin içinde idrar ve meni sıvısının dışarı atıldığı kanaldır.

·     Meni (sperma sıvısı, ejakülat, seminal sıvı), spermler ve seminal plazma denilen diğer erkek üreme organlarındaki eklenti bezlerinin salgılarından oluşur.

* Meni sıvısı spermlerin hareketlerini kolaylaştırır ve canlılığı sağlar.

* Meni sıvısının %60’ı seminal vesikülden (meni kesesi), %20’si prostattan salgılanır, %90’ı sudur, pH’ı alkalendir,spermlerin yaşayabilmesi için gerekli olan protein, lipit, tuzlar ve fruktoz içerir.

* Meni sıvısı, erkeğin orgazm olmasıyla birlikte dışarı fışkırma tarzında boşalır.

* Meni, yaklaşık 1.5-5 mililitre (3-5 cm³) miktarında opak-gri renkte, kuruduğunda sarı bir renk alan, kendine özgü bir kokusu olan, yapışkan ve kıvamlı bir sıvıdır. Vücuttan atıldıktan sonra 15 - 20 dakika arasında yapışkan halini kaybederek sıvılaşır, 30 dakikada tamamen su halini alır.

* Bir boşalmada, meni sıvısıyla birlikte ortalama 150-300 milyon sperm hücresi atılır. Spermin “yumurta hücresi”ni aşılamasında sperm sayısı kadar spermlerin kalitesi de önemlidir.

* Ovumu aşılayabilmesi için spermlerin en az %60’ının hareketli ve morfolojik açıdan normal olması gerekir.

* Spermler, erkek üreme sisteminde haftalarca yaşayabildikleri halde kadın üreme sistemine atıldıktan sonra ısı artışı nedeni ile en az 3 gün canlı kalabilirler.

4-Erkek Üreme Organlarının İşleyişi

Erkekte üreme fonksiyonu puberte dönemi ile başlar ve yaşam boyu sürer. Üreme fonksiyonu hipotalamus, hipofiz ve testisler arasında oluşan etkileşim mekanizması ile gerçekleşir. Erkekte beyindeki hipofiz bezinden salınan FSH ve LH üreme fonksiyonlarını kontrol eder. FSH testilerdeki hücrelerin büyümesini, olgunlaşmasını ve spermlerin salınmasını kontrol eder. LH ise testilerdeki testesteron üreten Leydig hücrelerini uyarır.

FSH etkisi ile Sertoli hücreleri, spermatositlerin (tam olgunlaşmamış sperm hücresi) olgunlaşmasını sağlar. Bu hücreler,72 günlük sürede olgunlaşır. Böylece atipik bir görünüme ve hareket yeteneğine sahip ve baş, boyun, kuyruktan oluşan sperm hücresi şekillenir. Olgunlaşan sperm hücreleri epididimis adı verilen ana kanala ulaşır. Sperm hücreleri burada olgunlaşmaya devam eder. Epididimisin baş kısmında, sperm hücrelerinin içinde bulunduğu sıvının büyük kısmı ve ölü spermler geri emilerek canlı sperm konsantrasyonu artar. Epididimisin orta kısmında spermler olgunlaşarak yumurtayı dölleme yeteneği ve hareket kazanırken, epididimisin kuyruk kısmında ise spermler depolanır ve anormal spermler, burada geri emilir. Sperm hücreleri, epididimisden meninin dışarı atıldığı ejekülasyon kanalına geçer.

Spermatogenezin başlaması için FSH ve LH gerekli, sürdürülmesi içinse testosteron yeterlidir. Sperm hücresi yaklaşık üç ay gibi bir sürede olgunlaşır. Sperm epididimiste 1 ay, organizma dışında birkaç gün canlı kalır. Sperm üretimi devamlıdır, üretilen sperm depolanır ve boşaltılmaya hazır bekler.

Spermlerin yolculuğu

Cinsel ilişki sırasında sempatik kontrol ile mesane boynu ve penisdeki kasların kasılması ile meni sıvısı, vajinal kanala boşalır. Ejakülasyonda mesane boynu kapanır, dış sfinkter açılır perineal ve uretral kasların kasılmasıyla semen dışarı çıkar. Koyu kıvamda olan meni sıvısı, 15-20 dakika içinde sıvılaşır. Sperm hücreleri, rahim ve tüplere doğru yüzmeye başlar. Tubalardaki kasılmalar, spermlerin yumurtaya yaklaşmasına yardımcı olur. Sperm hücrelerinden sadece bir tanesi yumurtanın etrafındaki zarı delerek yumurtayı döllemeyi başarır. Sperm, yumurta hücresine girdikten 8-12 saat sonra baş kısmı parçalanır ve genetik materyal açığa çıkarak döllenme tamamlanmış olur. Döllenmiş yumurta, artık “zigot” adını alır ve yeni bir varlığın ilk hücresini oluşturur. Zigot, ilk bölünmesini 12-16 saat içinde gerçekleştirerek iki hücreli hale dönüşür. Daha sonra “maturasyon=olgunlaşma” bölünmelerini artırarak çok hücreli bir görünüm kazanır.

Spermler (Erkek üreme hücreleri): Gözle görülemeyecek kadar küçük, hareketli hücrelerdir.

Spermler, orgazm sırasında penisten dışarıya boşalan menide bulunan hareketli erkek tohum hücreleridir. Sperm hücresi baş, boyun ve kuyruk olmak üzere üç kısımdan oluşur. Sperm hücresinin başında genetik materyali içeren çekirdek, “akrozomal zar” adı verilen proteinlerden oluşan iki katlı bir zar ile örtülüdür. Spermin yumurtanın dışındaki zara bağlanarak onu eritip yumurtayı dölleyebilmesi için akrozomlardan “tripsin” ve “hiyaluronidaz” fermentlerini salgılaması gerekir.

Sperm hücresinin boyun kısmı sperm hareketi için gereken enerjiyi üretir, kuyruk kısmı ise spermin hareketini sağlar.

Spermin Yapısı

 Peniste sertleşme ve boşalma 

Penis içerisinde süngere benzeyen bir yapı vardır. Sünger nasıl suyu içine çekerek emerse penisteki süngere benzer yapı da içinde bulunan damarlardan kan çekerek şişer, sertleşir. Buna ereksiyon denir. Sertleşmediği zaman penisin duruşu aşağıya doğrudur. Ergenlik döneminde hiç olmadık yerlerde ve beklenmeyen durumlarda sık sık penis sertleşmesi yaşanabilir. Bu durum sorun haline getirilmemelidir, böylece kısa bir süre içinde penisteki kanın geri dönmesi ile kasların rahatlaması sonucu penis normal haline döner, küçülür ve yumuşar. Erkek tohum hücreleri (spermler) ergenlik döneminde düzenli olarak çoğalmaya başlar. Sperm hücreleri, sperm keselerinde oluşan sıvı ve prostat salgısının biraraya gelerek yaptığı meni adı verilen bir karışımla ve genellikle penisin sertleşmesi ile dışarı atılır. Testislerde biriken tohum hücrelerinin penis yoluyla dışarı atılmasına boşalma denir. Ergenliğe yeni giren erkeklerde gece boşalması sık olabilir ve normaldir. Sabahleyin uyanan genç erkek bu gece boşalması nedeniyle iç çamaşırlarını ıslak bulabilir.

Sperm hücreleri meninin yalnızca küçük bir kısmını oluşturduğu halde tek bir boşalmada 200 milyon kadar sperm hücresi bulunur. Cinsel ilişki sonucunda bu hücrelerden ancak 200 tanesi yumurtaya ulaşır ve yanlızca bir tanesi onu döllemeyi başarabilir.